Modern Türk tarihi, kültürel batıcılık ile kültürel batılaşmayı modernleşmenin tek yolu olarak gören batıcı merkez ile bu merkeze karşı tepki olarak ortaya çıkan muhafazakar milliyetçi çevreler arasındaki mücadeleler üzerinden şekillenmiştir. Türkiye’deki kültürel hegemonya, entelektüel üretim, sanat, müzik ve medya gibi kültürel alanların tamamında batı yanlısı kültürel ve politik grupların elindedir. Bu gruplar, kendilerini Kemalist, liberal, sosyalist ya da feminist gibi farklı politik veya ideolojik kimliklerle tanımlasalar da, ortak paydaları kültürel batılaşmayı modernleşmenin tek yolu olarak kabul etmeleridir. Bu durum, milliyetçi muhafazakar çoğunluğun kültürel hayatta ötekileştirilmesine, edilgenleştirilmesine ve hegemonya dışında kalmasına yol açmıştır; milliyetçi muhafazakarlar kültürel yaşamda bir çeper unsur olarak kalmaktadırlar[1][2].
Bu bağlamda, kültürel hegemonya kavramı Türkiye’de Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminden Cumhuriyet’e ve günümüze uzanan süreçte, batıcı modernleşme anlayışının egemenliğini ifade eder. Milliyetçi muhafazakar düşünce ise bu hegemonya karşısında, milli ve İslami değerleri temel alan bir karşı duruş geliştirmiştir. Erol Güngör gibi düşünürler, milliyetçi muhafazakarlığın İslam’ı milli kimliğin ana unsuru olarak kabul edip, modernleşmeyle uyumlu bir şekilde yerel kültürü koruyarak bir modernleşme modeli arayışında olduğunu göstermiştir. Ancak bu gelenek, genellikle eklektik ve sorunları çözemeyen bir sentez olarak kalmış, hegemonya karşısında tam anlamıyla hegemonik bir pozisyon elde edememiştir[4].
Türkiye’deki entelektüel ortamda ise, batıcılık ve İslamcılık arasında bir bölünme ve kültürel travma yaşanmaktadır. Batıcılık, kendi kültürüne ve medeniyet mirasına sahip çıkmamakla eleştirilirken, İslamcılık ise güncel yorum yapamamakla eleştirilmektedir. Bu ikilem, Türk aydınının kültürel kimliğinde bir şizofreni ve paranoya yaratmıştır. Batıcı entelektüeller modernleşmeyi batı kültürüne tam teslimiyet olarak görürken, muhafazakar milliyetçiler bu anlayışa karşı milli ve dini değerleri savunmaktadırlar[2].
Sanat, medya ve entelektüel üretim alanlarında ise batıcı gruplar hegemonik konumdadır. Sanat eleştirisi kültürünün gelişimi ve entelektüel üretim, batı merkezli modernleşme anlayışının etkisinde şekillenmiş, bu da milliyetçi muhafazakarların kültürel üretimde geri planda kalmasına neden olmuştur. Bu durum, kültürel hegemonya mücadelesinin bir yansımasıdır ve milliyetçi muhafazakarların kültürel alanlarda ötekileştirilmesiyle sonuçlanmaktadır[5].
Sonuç olarak, modern Türk tarihi kültürel batıcılık ile muhafazakar milliyetçilik arasındaki hegemonya mücadelesi olarak okunabilir. Batıcı gruplar modernleşmeyi batılaşma ile özdeşleştirirken, muhafazakar milliyetçiler yerel, milli ve dini değerleri koruyarak alternatif bir modernleşme arayışındadır. Ancak mevcut kültürel hegemonya, batıcı grupların elinde yoğunlaşmış ve milliyetçi muhafazakar çevreler kültürel yaşamda marjinalize edilmiştir[1][4][2].
Sources
[1] imparatorluk mirasından cumhuriyete türkiye’de kültürel hegemonya … https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkiz/issue/89589/1522264
[2] [PDF] TÜRKİYE’NİN ENTELEKTÜEL SORUNU – DergiPark https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/567028
[3] [PDF] Türkiye’deki Sağ‑Muhafazakâr Siyasetçilerin Toplumsal ve Kültürel … https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1055
[4] [PDF] Türkiye’de muhafazakar milliyetçilik: erol güngör örneği https://openaccess.hacettepe.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11655/2500/b21bfe8f-bcbc-442a-9481-df381028420d.pdf?sequence=1&isAllowed=y
[5] [PDF] SANAT ELEŞTİRİSİ KÜLTÜRÜNÜN TÜRKİYE’DE GELİŞİMİ 1880 … https://www.e-skop.com/images/UserFiles/Documents/Editor/sanat_eles%CC%A7tisi.pdf
[6] Taha Akyol: Soğuk Savaş’tan Bilgi Toplumuna Uzanan Muhafazakârlık https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-144-nisan-2001/2335/taha-akyol-soguk-savas-tan-bilgi-toplumuna-uzanan-muhafazakarlik/5494
[7] [PDF] TÜRK MODERNLEŞME TARİHİNDE MUHAFAZAKAR SİYASİ … https://sbd.aku.edu.tr/III2/akkas.pdf
[8] [PDF] TÜRKİYE’DE MUHAFAZAKAR MODERNLEŞME ANLAYIŞI VE … https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/394551/yokAcikBilim_10313283.pdf?sequence=-1&isAllowed=y
[9] Türkiye’de milliyetçilik ve muhafazakârlık: Ruşen Çakır, Tanıl Bora … https://medyascope.tv/2021/05/15/turkiyede-milliyetcilik-ve-muhafazakarlik-rusen-cakir-tanil-bora-ve-kemal-can-tartisiyor/
[10] [PDF] Modern Milliyetçilik Kuramları Açısından 19. Yüzyıl – DergiPark https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/17953
[11] [PDF] TÜRKİYE’DE MUHAFAZAKÂR DÜŞÜNCEDE MİLLİYETÇİLİK (1939 … https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/ET001092.pdf
[12] [PDF] Seküler-Milliyetçiliğe Karşı Muhafazakâr-Milliyetçilik – UCL Discovery https://discovery.ucl.ac.uk/10093479/1/Mu%CC%88lkiye%20Makale.pdf
[13] [PDF] MODERN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNDE DİNİ DÜŞÜNCENİN KONUMU https://acikerisim.erbakan.edu.tr/bitstreams/46c07085-e3e6-4760-8103-948bc1e108cb/download
[14] Modernleşme Bağlamında Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk … https://www.kirmizilar.com/modernlesme-baglaminda-osmanlidan-cumhuriyete-turk-milliyetciliginin-gelisim-ve-donusumu/
[15] [PDF] KLASİK TÜRK MÜZİĞİ GELENEĞİNDE SÜREKLİLİK VE DEĞİŞİM https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/51084.pdf
[16] [PDF] MEDİAD – DergiPark https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2432974
[17] [PDF] Yunus Akif ÇELĠKEL – DSpace Ana Sayfası https://dspace.balikesir.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12462/3303/Yunus_Akif_%C3%87elikel.pdf?sequence=2&isAllowed=y
[18] [PDF] TÜRKİYE’DE BELEDİYELERİN KÜLTÜR-SANAT İLİŞKİLERİ https://www.openaccess.hacettepe.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11655/24962/A%C3%A7%C4%B1k%20Eri%C5%9Fime%20Y%C3%BCklemelik.pdf?sequence=3
[19] [PDF] Türkiye’de Küreselleşme Tartışmaları ve Sonuçları https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/43442.pdf
[20] [PDF] TÜRKİYE’DE MUHAFAZAKÂR, MİLLİYETÇİ VE SOL … – DergiPark https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1153364
[21] [PDF] Türk Yeni Sağının Hegemonya Girişimi http://www.praksis.org/wp-content/uploads/2011/07/005-Tunay.pdf
[22] [PDF] BİR MİLLİYETÇİLİK DOKTRİNİ OLARAK STRATEJİK DERİNLİK … https://alternatifpolitika.com/site/dosyalar/arsiv/13-Nisan-2013/3cenksaracoglu.pdf
[23] Milliyetçi Siyasetin İnşasında Kültürün Yeri: Resmi Nevruz … https://teoriveeylem.net/tr/2024/06/29/milliyetci-siyasetin-insasinda-kulturun-yeri-resmi-nevruz-kutlamalari-ornegi/
[24] [PDF] TÜRKİYE’DE MUHAFAZAKÂR İDEOLOJİNİN TEMELLERİ: MİLLET … https://dspace.ankara.edu.tr/server/api/core/bitstreams/c2a89587-66b2-4bab-8888-b111aca6b66d/content
[25] [PDF] Sanatı Desteklemek: Burjuvazi ve Sanat Üzerine Bir İnceleme http://ilefdergisi.ankara.edu.tr/tr/download/article-file/3563337
[26] [PDF] erciyes üniversitesi – YÖK https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/136364/yokAcikBilim_309845.pdf?sequence=-1