“خَوْفٌ” (ḫawf / ḣavfun) kelimesini hem dilbilimsel hem de Kur’ânî bağlamda akademik olarak inceleyebiliriz.
🔹 1. KÖKEN VE MORFOLOJİK YAPI
✅ Kök:
- خ-و-ف (Ḫ-W-F) üçlü fiil kökünden türetilmiştir.
- Bu kök Arapçada temel anlam olarak “korkmak, endişelenmek, çekinmek” anlamına gelir.
✅ İsmi Mastar (Masdar):
- خَوْفٌ: İsim mastardır, yani “korkmak” fiilinin isimleşmiş halidir. Türkçeye doğrudan “korku” olarak çevrilir.
🔹 2. KUR’ÂNİ KULLANIMI
Kur’ân-ı Kerîm’de “خَوْفٌ” kelimesi oldukça sık geçer. Özellikle iman, takva, sabır ve Allah’a tevekkül kavramlarıyla bağlantılıdır.
✅ Örnek:
“لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ”
“Onlara korku yoktur, onlar üzülmeyeceklerdir.”
(Bakara, 2:112; başka ayetlerde de tekrar eder)
Bu ifade, Allah’a iman eden ve O’na yönelen müminlerin dünya ve ahirette psikolojik güvenlik içinde olacaklarını bildirir. Buradaki “korku” sadece fiziksel tehlikeler değil, gelecek kaygısı, ilahi azap korkusu gibi daha derin boyutları da kapsar.
🔹 3. ANLAMSAL DERİNLİK VE KONTEKST
1. Korkunun Kaynağına Göre:
- Meşru (fıtri) korku: Bir tehlikeye karşı savunma mekanizması olarak korkmak.
- İlahi korku (ḫaşyet): Allah’a karşı derin saygı ve haşyet içeren korku. Bu, “خَوْفٌ”dan farklı ama ilişkili bir kavramdır.
2. İnanç Psikolojisi Bağlamında:
- İslam’da “korku” bir denge unsurudur.
- Ümit (رجاء – recâ) ile birlikte dengelenmelidir.
- Fazla korku kulda ümitsizlik doğurur, fazla ümit ise gevşeklik.
Kur’ân bu dengeyi mükemmel kurar.
🔹 4. SÖZLÜKLERDE ANLAMI
🔸 Lisânü’l-‘Arab (İbn Manzur):
“خَوْفٌ kelimesi, insanın zarar ya da belaya uğrama ihtimali karşısında içine düştüğü psikolojik durumdur.”
🔸 Râghib el-İsfahânî (Müfredât):
“Korku (خَوْف), gelecekte olabilecek bir şeyin beklentisinden doğan kalp daralmasıdır. Geçmişin acısı ise ‘hüzn’dür (حُزْن).”
Bu tanım, Kur’ân’daki “lâ ḫavfun ‘aleyhim ve lâ hum yaḥzenûn” ifadesinin derinliğini gösterir:
Ne gelecekte kaygı, ne geçmişe dair pişmanlık.
🔹 5. TASAVVUFÎ BOYUT
Tasavvufta “ḫavf” makamı, kulun Allah’a yakınlaşma yolundaki nefsi terbiye aşamalarından biridir.
- İmam Gazâlî’ye göre: “Ḫavf, kalpte meydana gelen, Allah’ın gazabını ve azabını hatırlamaktan doğan sarsıcı bir haldir.”
- Şatahat ehline göre ise, bu korku sadece cehennemden değil, Allah’tan uzak kalma ihtimalinden kaynaklanır.
🔹 SONUÇ
Özellik | Açıklama |
---|
Kök | خ-و-ف |
Gramer Türü | İsim mastar (خَوْفٌ) |
Anlam | Korku, endişe, kaygı |
Kur’ân’daki Yeri | 40’tan fazla yerde geçer |
Manevi Boyut | Takva, haşyet, tevekkül ile bağlantılı |
Tasavvufi Anlam | Allah’tan uzak kalma korkusu |